Boeken en brochures
2019
Buitenspel, (bijna) iedereen is overtuigd, weinigen nemen het risico
Kleuters & ik, Jrg. 35/4, 2018-2019
CEGO medewerker Bart Declercq en kleuterleider Koen De Broeck – sinds jaar en dag ook voorzitter van Springzaad.be vzw – analyseren het paradigma van het algemeen erkend belang van buitenspelen voor kleine kinderen en de praktijkervaring dat er toch zo weinig buiten wordt gespeeld. Uitgebreid artikel met ervaringen en concrete tips (voor buiten spelen en leren in bijvoorbeeld het kleuteronderwijs) gefundeerd met heel wat onderzoeksrapporten en literatuur.
Klik hier om het document te openen »
outdoor play and exploration / Helen Tovey
Een brochure uitgegeven door de Froebel Trust in Engeland.
In het kader van een reeks rond actuele pedagogische thema’s die sterk aanleunen bij de hedendaagse Froebel-praktijk
Helen Tovey is ook de auteur van ‘Laat ze buiten spelen’ (uitgave in vertaling in 2011)
2018
Op stap met de bosjuf / Gertie Bergmans
Op stap met de bosjuf / Gertie BergmansISBN 978-949-1220-845
In de natuur liggen tal van kansen om de opvoeding van jonge kinderen op een speelse manier aan te pakken. In dit boek vind je vijftig uitgewerkte boswandelingen waarbij telkens andere vaardigheden of weetjes aan bod komen. Ideaal voor kleuter- en lagere scholen, natuurverenigingen en jeugdbewegingen.
http://www.vertelpuntuitgevers.be/webwinkel/op-stap-met-de-bosjuf
In de natuur liggen tal van kansen om de opvoeding van jonge kinderen op een speelse manier aan te pakken. In dit boek vind je vijftig uitgewerkte boswandelingen waarbij telkens andere vaardigheden of weetjes aan bod komen. Ideaal voor kleuter- en lagere scholen, natuurverenigingen en jeugdbewegingen.
2017
Wilgenhut bouwen / Dieter Willems
Praktische handleiding wilgenhut bouwen (12 blz)
Geïllustreerd stappenplan voor het bouwen van een (grote) wilgenhut. Praktische handleiding van Dieter Willems, gebaseerd op praktijkervaring (aangepaste versie van de brochure uit 2011).
Klik hier om het document te openen »
Een toekomstvisie op schoolspeelplaatsen / Katrijn Gijsel (Red. Tine vanfraechem)
Politeia, 1917, € 35, ISBN 978-2-509-03013-9
http://www.pimpjespeelplaats.be/overzicht/speelgroen-waarom
In het kader van het beleidsgerichte luik van ‘Pimp je speelplaats
werd via verschillende overlegmomenten en persoonlijke contacten een ‘Toekomstvisie op schoolspeelplaatsen’ uitgewerkt. Deelnemers en bevraagden waren professionelen uit de domeinen natuur & milieu, jeugd, architectuur, inrichting en participatie, onderwijs, onderwijsinspectie, ouderverenigingen, verzekeringen en risico’s, migratie en diversiteit.
Katrijn Gijsel schreef de eerste versie van de toekomstvisie. Tine Vanfraechem van GoodPlanet legde er de laatste hand aan voor de uitgave van dit boek.
3 Springzaders deden hun inbreng.
http://www.politeia.be/nl-be/book/een-toekomstvisie-op-schoolspeelplaatsen/15771.htm
2016
Stap voor Stap naar Groene kinderopvang
http://www.groencement.nl/
Vergroenen is kinderspel met dit werkboek van Groen Cement!
Wil jij ook meer aandacht geven aan natuur en natuurbeleving in de kinderopvang, buitenschoolse opvang of peuterspeelzaal? Maar je weet niet hoe je dat voor elkaar kunt krijgen? Of wil je inspiratie opdoen?
Dan is het werkboek ‘Stap voor Stap naar Groene kinderopvang’ echt iets voor jou! Ga stap voor stap aan het werk met de inrichting binnen en buiten én betrek de kinderen hierbij. Meer contact met natuur, met planten en dieren geeft rust en stimuleert de ontwikkeling. In het werkboek vind je veel praktische tips. Ook staan er veel leuke ideeën in waar je direct mee aan de slag kan. Werk je met ‘Stap voor Stap naar Groene kinderopvang’, dan kunnen kinderen groen groter groeien!
Een betere speelplaats
Pdf uitgegeven door Erasmus Hogeschool
Handeleiding bij het (her)ontwerpen van een schoolspeelplaats in stedelijke omgeving
De speeltijd maak er spel van
De speeltijd maak er spel vanPdf Kind en samenleving
Dit stappenplan geeft een beknopt overzicht van wat er allemaal komt kijken bij de aanpak van een speelplaatsvernieuwing.
http://k-s.be/medialibrary/purl/nl/2975623/Publicatie%20speeltijd.pdf
2015
Handboek voor wildplukkertjes
Fontaine Uitgevers ISBN 978 90 5956 587 6 192 blz
Ingedeeld in voorjaar, zomer en najaar worden een aantal zoek-, maak-en doedingen beschreven met planten en dieren. Het geheel is sober uitgegeven met leuke tekeningen en fijne beschrijvingen op maat van kinderen. Passeren o.a. de revue: bootjes van rietblad, fluitjes van fluitenkruid, mierenhotel, fakkel van rietsigaar, dennenbadwater en heel wat eet- en drinkideetjes met gevonden planten en hun vruchten.
http://www.fontaineuitgevers.nl/wp/handboek-voor-wildplukkertjes/
Picto-play 1.0.
On line (Kind en samenleving)
Handleiding en pictogrammencatalogus rond (groen) speelweefsel
Picto-play is een methodiek om kinderen en jongeren publieke (speel)ruimte te laten ontwerpen.
Makkelijk te hanteren en gratis beschikbaar.
Het bestaat uit een catalogus (powerpointpresentatie) met picto-play ‘iconen’. Deze vormt de kern van het instrument. De handleiding (pdf) is een heldere beschrijving die je helpt om zelf aan de slag te gaan.
Je kan alles hier gratis downloaden.
Handboek generatietuin
42 blz. Uitgave van Nederlands Ministerie van Economische zaken.
Deze handreiking wil bijdragen aan
de succesvolle samenwerking tussen verzorgingshuizen,
kinderopvangorganisaties en gemeenten(of NME-centra).
Men onderscheidt de volgende vijf fasen:
1 Visieontwikkeling: vanaf het moment van pril initiatief.
2 Samenwerking: vanaf het moment dat (de betrokken) partijen zich gaan inspannen.
3 Planvorming: vanaf het moment dat de gewenste samenwerking vastgelegd is.
4 Uitvoering: vanaf het moment dat de tuinvariant gekozen is.
5 Beheer: vanaf het moment dat de tuin in gebruik genomen word
Klik hier om het document te openen »
Handboek tuinieren in de generatietuin
pdf van Nederlands Ministerie van Economische zaken
Concrete uitvoering van de tuin en hulmiddelen om met kinderen en senioren samen te tuinieren.
donwload hier.
2014
De wilde stad: Ontdek wat je allemaal buiten kunt doen in de stad
ISBN 9789060387238
Ook als je in de stad woont, hoef je je niet te vervelen. Dit boek laat je zien dat je buiten veel plezier kunt hebben met de wilde plekken bij jou in de buurt. Je gaat op jacht naar wilde dieren, je observeert wilde schepselen, je maakt wilde kunst, je speelt wilde buitenspelletjes en beleeft spannende buitenavonturen. In elke stad ligt een wilde, verrassende wereld van planten en dieren altijd om de hoek van de straat te wachten om door jou ontdekt te worden. Het enige wat je hoeft te doen is je ogen openhouden en weten waar je moet kijken.
Tuinieren op strobalen
Tuinieren op strobalenISBN 9789048309429 Veltman uitgevers
Een nieuwe methode: groenten kweken in composterende geconditioneerde strobalen. (Kies voor de organische methode!) Een nieuw en mooi alternatief voor vierkantemeterbakken of tuinieren in potten en bakken.
Is zinvol op terassen, balkons, parkings, opritten en andere verharde oppervlakten (scholen, in de stad, oude bedrijventerreinen…)
Door de verhoogde opstelling ook interessant voor intergenerationeel tuinieren en voor personen in rolstoel.
zie ook www.strawbalegardens.com
Expert Joel Karsten ontwikkelde deze bijzondere groeitechniek, waarbij een strobaal als basis en warmtebron dient om in te tuinieren. Al wat u nodig hebt zijn wat balen stro, mest (N!), zaden of planten en u creëert op een ideale werkhoogte uw eigen tuin. Stap voor stap leidt Karsten u door alle informatie die u nodig hebt om uw eigen strobaaltuin te maken. Met tal van foto’s en alle geheimen en methodes van de expert is dit boek een goede basis met voor bijzondere manier van tuinieren.
Tuinieren op strobalen – Hoge opbrengst – Nooit onkruid wieden – Geen grond nodig – Het groeiseizoen met weken verlengen – Kan naar wens 100% biologisch – Kan overal.
Vitamine G(erealiseerd) praktijkboek groene buitenruimte kinderopvang
Vitamine G(erealiseerd) praktijkboek groene buitenruimte kinderopvangTe zien op ISSUU – VlaamsBrabant Kindbeleid
27 kinderdagverblijven, IBO’s en onthaalouders uit Vlaams Brabant kregen vorming en coaching van GoodPlanet Belgium én provinciale subsidies om meer natuurlijk speelplezier in hun buitenruimte te introduceren. Met foto’s voor en na werden de resultaten in beeld gebracht in dit fotoboek. Zie ook brochure Vitamine G(roen).
Je kan het hier raadplegen.
Inspiratieboek Groene kinderopvang
De auteurs Marc Veekamp en Bowine Wijffels hebben met dit boek hun jarenlange opgebouwde expertise en netwerk voor een groot publiek ontsloten. Niet alleen gaan ze in het boek in op vragen als ‘Wat is Groene kinderopvang’, ‘Waarom Groene kinderopvang’ en ‘Hoe realiseer je Groene kinderopvang’, vooral laten ze in woord en vooral beeld zien wat er in Nederland al bereikt is.
Bijna 40 locaties vormen evenzovele bronnen van inspiratie, niet in de laatste plaats door de vele praktische tips van mensen uit de praktijk.
Veekamp en Wijffels complementeren het boek met een kijkje over de grens, een uitstapje naar opleidingen en ondersteuningsmogelijkheden. Daarmee is het boek een fundament voor ieder die Groene kinderopvang verder wil ontwikkelen.
Prijs: € 13,25
Kaboutersoep en wonderblaadjes / Ity Busstra
Ity Busstra
Uitgever A3 boeken, Geesteren, 2014, ISBN 978 94 91 557 14 9. 143 blz., full colour, prijs: 24,50 euro
Ben je zelf ook graag buiten in de natuur? laat je het spelen aan de kinderen over of doe je mee? In het boek ‘Kaboutersoep en wonderblaadjes’ -zintuiglijke buitenavonturen voor baby’s, peuters en kleuters- uitgegeven door A3 boeken, komt de hele ontdekkingsreis aan bod die een baby tot een kleuter kan mee maken als het in een natuurlijke omgeving kan opgroeien. Ik heb er mijn ervaringen in beschreven over creatief buiten spelen met jonge kinderen in een natuurrijke omgeving.
Het is bedoeld voor iedereen die met jonge kinderen te maken heeft in de leeftijd van 0 tot 7 jaar. Dat kan zijn als ouder van een jong kind of als je werkzaam bent in een kinderdagverblijf, peuterspeelzaal of kleuterklas. Er staan heel veel natuurlijke ideeën in wat je met jonge kinderen kan doen, zowel binnen als in de buitenruimte en veel prachtig fotomateriaal uit de ontdektuin. Het boek is ingedeeld in de verschillende leeftijden en de zintuigen. Bij elk zintuig kan op leeftijd gezocht worden naar de informatie. Daarnaast zijn er meerdere beschrijvingen hoe je zelf ideeën kunt toepassen in je eigen buitenruimte om voor de kinderen een avontuurlijk natuurlijk speelterrein te scheppen.” (tekst achterflap)
Kwartetspel Frigoboxboom en Co
downloadbaar kwartetspel rond ‘speelbomen en -struiken’
In een boom zit soms een halve speeltuin verborgen. Je kunt je erin verstoppen, je kunt erin klimmen, kampen bouwen, geheimen delen, chillen, dromen… En het mooie is dat niks perfect hoeft te zijn. Meer zelfs: hoe lelijker de boom, hoe leuker het wordt.
Dit is dan ook een warm pleidooi voor het behoud van de scheve dikkerd en de lelijke donder. Zelfs een omgevallen boom kan nog een eigen leven leiden. Ter inspiratie legden we een bonte verzameling speelbomen aan, die we in een kwartet hebben gegoten. Achteraan geven we ook nog een massa tips mee om meer uit die boom op het speelplein, in de stad, in bossen en parken te halen. Nieuwsgierig? En dan is het nu aan u!
Gratis download hier.
Over reuzen kaarten en wegvragertjes. Inspraak van kinderen in publiekeruimteprojecten
Kind en Samenleving vzw, Meise, 2011
‘Reuzenkaarten en wegvragertjes’helpt je stap voor stap op weg om kinderen écht inspraak te geven in de vormgeving van publieke ruimten. Je vindt er heldere richtlijnen én 15 heel concrete, goed uitgewerkte technieken om kinderen inspraak te geven in de vormgeving van buitenruimten. De richtlijnen kan je gratis downloaden op de site van Kind en Samenleving (www.k-s.be). De volledige uitgave kan je er voor € 15 downloaden of je kan een papieren versie bestellen.
2013
Technisch vademecum recreatieve infrastructuur
ANB, 2013 D/2012/3241/297
Dit vademecum brengt een overzicht van alle mogelijke infrastructuurelementen in bossen, natuurgebieden en parken. Voor elk infrastructuurelement worden ontwerp- en beheerrichtlijnen geformuleerd, die verduidelijkt worden aan de hand van technische tekeningen. Ook biedt het vademecum inspiratie voor de inrichting van recreatieve zones. Een deel is gericht op speelnatuur.
https://www.ecopedia.gcecc.be/artikel/technisch-vademecum-recreatieve-infrastructuur
Gratis te downloaden
Outdoor Avontuurlijke buitenspelen / Fiona Danks& Jo schofield
ISBN 9789060387108
De vrije natuur biedt vrijheid en eindeloos veel ruimte voor spannende en inspirerende ervaringen door haar vele mogelijkheden om de spieren te oefenen, de verbeelding op de proef te stellen, de geest uit te dagen, de creativiteit los te maken en nieuwe vaardigheden te leren. In dit boek hebben Jo Schofield en Fiona Danks zich gericht op het inspireren van kinderen van alle leeftijden – maar ook op ouders, leraren, jeugdleiders en iedereen die met kinderen werkt of speelt – om buiten plezier te hebben op allerlei plekken en onder alle weersomstandigheden. Het bevat ideeën voor activiteiten en praktische projecten voor alle leeftijden en alle gelegenheden, van buiten spelen tot verhalen vertellen in het bos.
Slecht weer boek Ontdek wat je allemaal kunt doen in regen wind en sneeuw / Fiona Danks& Jo schofield
ISBN 9789060386934
Sharing nature
ISBN9789491557040
77 Speelvormen voor natuurbewustzijn.
Wanneer kinderen persoonlijk ervaring opdoen met de natuur ontstaat er meer individuele waardering voor de natuur. Ze ontdekken wat de natuur hen te bieden heeft en zullen er dan ook beter voor zorgen. Dit eenvoudige doch zeer effectieve concept vormt de basis van Sharing Nature®, waarmee Joseph Cornell sinds de introductie in 1979 wereldwijd voor een ware revolutie in de natuureducatie heeft gezorgd. De beroemde natuurconservator Sir Peter Scott noemde Sharing Nature zelfs van wezenlijk belang voor het voortbestaan van de planeet.
De basis voor Sharing Nature vormt de leermethode Flow Learning™. Cornell deelde zijn methode in vier fasen in:
-stimuleer enthousiasme
-concentreer de aandacht
-direct ervaren
-deel inspiratie
In de eerste fase gaat het om speelsheid en alertheid, in de tweede om ontvankelijkheid, in de derde om opgaan in de ervaring en in de vierde om verheldering en verdieping van de ervaring. Naast een uitgebreide uitleg van deze leermethode bevat dit boek per fase spelvormen voor zowel kleine als grotere groepen. Door de spelvormen leren de kinderen op een creatieve manier van de natuur. Ze krijgen het gevoel deel uit te maken van de natuur, hebben plezier en ervaren innerlijke kalmte.
Dit boek is een inspirerend en praktisch handboek voor onder meer ouders, leerkrachten, natuurliefhebbers, natuurorganisaties en begeleiders. De 77 spelvormen zijn geschikt voor kinderen van 4 tot 100 jaar.
2012
Groene schoolpleinen
Uitgegeven door de gemeente Rotterdam
Met het project Groene Schoolpleinen is groene speelruimte gecreëerd op schoolpleinen in Rotterdam. Vanuit een theoretisch kader en interessante voorbeelden uit de praktijk, zijn aan de hand van elf thema’s de bevindingen in een brochure beschreven met als doel: leren en inspireren aan de hand van Rotterdamse voorbeelden.
Klik hier om het document te openen »
Der Spielgarten
Naturnahe Erlebnisräume für Kinder im Garten, Pala-Verlag, Darmstadt, 2012. ISBN 978-3-89566-313-0, prijs: 18 euro excl. verzendkosten
Onlangs ontvingen we via een Duitse collega, Rainer Lutter, een in elk opzicht verrassend boek: ”De speeltuin – natuurnabije belevingsruimte voor kinderen in de tuin, bewegen-verstoppen-ontdekken”(en dat dan in het Duits).
Een boek van 156 blz. zonder enige foto, met een harde kleurrijke kaft die van een afstand eerder een prettig jeugdboek suggereert, met een binnenwerk vol sfeer- en knutseltekeningen en handige informatie voor de inrichting van 3 verschillende, zeer gevarieerde ontwerpvoorbeelden (ca. 400, 600 resp. 1200 m2) voor natuurrijke gezinstuinen met een hoge speel- en leerwaarde voor opgroeiende kinderen.
Buitenoven, wilgentipi, vuurboontipi, struikhuizen, huttenbouw, boomhuis, stammen-mikado, schommel, water(pomp)-en zandgebied, vuurplek, touwenparcours, snoeptuin enz. enz.
We moesten gelijk denken aan de ‘natuurrijke gezinstuin’ van Vlaamse vrienden in Hever…
Irmela Erckenbrecht & Rainer Lutter, Der Spielgarten-naturnahe Erlebnisräume für Kinder im Garten, Pala-Verlag, Darmstadt, 2012. ISBN 978-3-89566-313-0, prijs: 18 euro excl. verzendkosten.
Bos boek: Ontdek wat je allemaal kunt doen met een tak / Fiona Danks& Jo schofield
ISBN 9789060386804
Inspirerend natuurbelevingsboek rond takken.
Modder aan je broek / Marianne van Lier en Mirjam Koedoot
Uitgave Landschapsbeheer Nederland, Mirjam Koedoot & Marianne van Lier, september 2012
Boeiende portretten op basis van interviews met projectleiders en andere direct betrokkenen van zes nieuwe natuurspeelterreinen, verspreid over even veel provincies in Nederland. Leerzaam en onderhoudend voor iedereen die ook bezig is met de inrichting van een natuurspeelterrein of dat van plan is te doen. Het boekje van 76 blz. is fraai geïllustreerd. Gratis te bestellen via het Springzaadwinkeltje
Groen speelplezier / Maike Nelissen
Uitgave van NUSO, Utrecht i.s.m. Stichting Oase/Springzaad, Texel, maart 2012, 90 blz., rijk geïllustreerd. Prijs: € 9,95
Creatieve en praktische werkvormen in een natuurspeeltuin.
Een boekje vol speelse activiteiten in, om en met de natuur op je speeltuin. Bedoeld voor speeltuinvrijwilligers, begeleiders van kindergroepen, kinderwerkers, ouders, kortom: iedereen die het leuk vindt om samen met kinderen buiten te spelen en kinderen spelenderwijs meer band met de natuur wil laten ontwikkelen.
De activiteiten in dit boekje zijn gemakkelijk uit te voeren, vragen weinig voorbereiding of hulpmiddelenen zijn op vrijwel alle soorten locaties uit te voeren met kinderen tussen 7 en 12 jaar.
Het boekje kwam tot stand in het project “Natuurlijk spelen”, een samenwerkingsverband van NUSO Speelruimte Nederland en Stichting Oase/netwerk Springzaad, uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van EL&I (voorheen LNV) tijdens 4 cursussen voor speeltuinmedewerkers op locatie – Deventer, Amsterdam, Nieuwegein en Leiden – en werd ontwikkeld op basis van de ervaringen en suggesties van de deelnemers aan deze cursussen.
Maike Nelissen van NMC De Ulebelt in Deventer bundelde alle gegevens en illustraties (en nog veel meer uit haar eigen en andermans archieven) tot een mooi, zinnig en prettig leesbaar boekje.
Artistes de nature en ville. Partiquer le land art urbain.
Artistes de nature en ville. Partiquer le land art urbain.ISBN 978-2-915810-83-7, auteur: Marc Pouyet, Uitgeverij: Plume de carotte
Ook van dezelfde auteur als de twee bovenstaande boeken. Boordevol ideeën voor natuurkunst in de stad.
Peintures Végétales avec les enfants
Helena Arendt, uitgeverij La Plage. ISBN 978-2-84221-225-4
Franstalig boek vertaald uit het Duits. Heel veel concrete ideeën voor het maken van en het werken met natuurlijke verf. Met ideeën voor alle leeftijden.
Groenten kweken op een vierkante meter
Groenten kweken op een vierkante meterISBN 9789044732252
Een van de Nederlandstalige boekjes over vierkantemetertuinen.
Dankzij deze methode is tuinieren op harde speelplaatsen toegankelijker geworden.
De 12 projecten in dit boek met plantschema’s en teeltgegevens bieden inspiratie en informatie. Met deze combinaties kunnen de groenten, kruiden en bloemen in uw vierkante tuintje harmonieus naast elkaar groeien.
Factsheet Jeugd, Natuur, Gezondheid
Factsheet Jeugd, Natuur, Gezondheidhttps://ivn.nl/sites/ivn/files/project/attachments/Factsheet%20Scharrelkids.pdf
Allemaal spelen! / Anke Wijnja, Marjan Wagenaar (samensteller), Ilse Vonder, Ilse van der Put en Marianne van Lier
Allemaal spelen! / Anke Wijnja, Marjan Wagenaar (samensteller), Ilse Vonder, Ilse van der Put en Marianne van LierUitgever Stichting Oase, Den Hoorn/Texel, november 2012. 112 blz., full colour.
Het eerste Nederlandstalige boek waarin de ontwikkeling van speelnatuur en de (on)mogelijkheden voor kinderen met fysieke beperkingen, cq. met gedragsstoornissen om hieraan met plezier deel te nemen vanuit heel verschillende invalshoeken en bijbehorende expertise belicht worden. Klik hier om dit boek te bestellen.
Handboek Speelgroen (LNE)
Handboek Speelgroen (LNE)Pdf te downloaden depotnr: D /2012 / 3241 /205
Uitgebreid handboek voor het project Speelgroen van LNE (i.s.m. BOS+ en GoodPlanet), gericht op jeugdbewegingen die hun speelterreinen willen vergroenen.De inhoud van deze publicatie is gebaseerd op projectoproepen ‘Speelgroen’ van de Vlaamse overheid in 2009, 2010 en 2011.
Te downloaden via:https://www.lne.be/sites/default/files/atoms/files/handboek_speelgroen.pdf
Vitamine G(roen)(0-6 j) / Kris Van Ingelghem
Uitgever provincie Vlaams-Brabant i.s.m. GoodPLanet Belgium vzw
Een zeer aardige, stevige brochure met harde kaft, kleurrijk geillusteerd, 56 blz., over de vergroening van de buitenruimte in onthaal- en opvanginitiatieven (0-6 j.), in opdracht van de provincie Vlaams-Brabant onder eindredactie van Kris Van Ingelghem (GoodPlanet Belgium, Springzaad-Belgie).
2011
Natuurspelen
ISBN:978-90-72348-00-5
Spelen met buitenruimte
Spelen met buitenruimteBureau Niche, oktober 2011. ISBN 9781616279226 Teksten: Jenny van Herrewegen, Jan Kersten, Tiny Wigman c.s.
Dit doeboek is geschreven voor iedereen die met jonge kinderen werkt en met hen buiten speelt. Het boek laat je op een actieve manier inspiratie opdoen voor de inrichting en het gebruik van jouw buitenruimte. Hoe maak je de bestaande buitenspeelruimte avontuurlijker en gevarieerder, zodat deze de kinderen uitdaagt om zichzelf al spelende te ontwikkelen?
Bovenal wil het boek je in tekst en beeld laten zien hoe leuk buitenspelen in een goed doordachte buitenruimte kan zijn.
Je eigen groentetuin op 1 m²
Je eigen groentetuin op 1 m²ISBN 978-90-5856-382-8 Eskabee
Een van de Nederlandstalige boekjes over vierkantemetertuinen.
Dankzij deze methode is tuinieren op harde speelplaatsen toegankelijker geworden.
Met teeltfiches en tips.
Natuurlijk Toegankelijk Spelen / Anke Wijnja
Natuurlijk Toegankelijk Spelen / Anke WijnjaBureau Fonkel, NSGK, VSB Fonds, 2010
Deze rapportage gaat uitgebreid in op het ontwerpen van natuurlijke speelgelegenheden voor kinderen met een (fysieke) beperking, én het samen spelen van kinderen met en zonder beperking. Veel praktische tips met concrete maataanduidingen, een heldere indeling en beeldende schetsen. Het boek is alleen in PDF vorm uitgegeven, het is niet in gedrukte vorm verschenen.
Klik hier om het document te openen »
Laat ze buiten spelen – pleidooi voor gezonde risico’s / Helen Tovey (e.a.)
Laat ze buiten spelen – pleidooi voor gezonde risico’s / Helen Tovey (e.a.)2011, vertaling
Op donderdag 21 april is tijdens de gelijknamige conferentie in Natuurmuseum Brabant het boek “Laat ze buiten spelen… pleidooi voor gezonde risico’s” aangeboden aan wethouder Marieke Moorman van de gemeente Tilburg.
Laat ze buiten spelen is een vertaling van het boek Playing Outdoors van Helen Tovey, docent aan de Roehampton University te Londen. De auteur brengt in dit boek belangrijke elementen bij elkaar over wat het betekent om tijdens en door buitenspel te leren.
Ondanks pogingen om de eis wettelijk te verankeren dat aan kinderen rijke mogelijkheden worden geboden om ‘buiten’ te leren, is dat tot nu toe niet gebeurd. Het boek wil – in afwachting daarop – ondersteuning geven aan beroepskrachten die met kinderen werken. Zij worden aangemoedigd om kinderen op rijke en gevarieerde manieren ervaringen van hoge kwaliteit aan te bieden op natuurlijke buitenspeelterreinen. De vertalers, Martin Kessels, Sophie Sliepen, Laura Minderhoud en Kees Both hebben er een Nederlands tintje aan gegeven door foto’s (helaas zwart/wit) van speelnatuur in Nederland op te nemen, maar ook door een hoofdstuk toe te voegen, waarin Sigrun Lobst en Josine van den Boogaard de stand van zaken in Nederland beschrijven.
Laat ze buiten spelen. Pleidooi voor gezonde risico’s is het 12e deel in de Reeks Educatief van Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg. De reeks verschijnt bij Garant uitgevers (Apeldoorn/Antwerpen). Het telt 192 pagina’s en kost € 21,00. Te bestellen via www.educatieshop.nl
2010
Een groene gezonde wijk
Inspiratie voor de praktijk
Een uitgave met veel voorbeeldprojecten in steden, waar groen wordt ingezet om buurtbewoners meer te laten bewegen, meer contact te laten hebben met elkaar of om kinderen te laten spelen. Achterin is een stappenplan opgenomen.
Klik hier om het document te openen »
Geen leven zonder risico’s! / Marianne van Lier en Willy Leufgen
Dit essay geeft een aanzet tot een meer evenwichtige discussie over balans tussen uitdaging en veiligheid bij het spel van kinderen. De schrijvers houden een vurig pleidooi om kinderen vooral ook de kans te geven om te leren gaan met risico’s.
Klik hier om het document te openen »
Natuur (in de) BSO / Wietske Smit
Deze brochure (47 blz., eigenwijs A-5 formaat) is geschreven voor pedagogisch medewerkers en leidinggevenden in de kinderopvang die meer aandacht willen besteden aan de natuurbeleving van kinderen. Het boekje kan samen worden gebruikt met de gelijknamige e-learning module om inspiratie op te doen.
Samenwerken aan Jeugd en Groen
Een handreiking voor gemeenten
Een korte handreiking toegespitst op gemeenten, met tips en voorbeelden voor het succesvol combineren van projecten rondom jeugd en rondom groen.
Klik hier om het document te openen »
Naar meer natuur in tuin, park en landschap. Ger Londo. Informatie en inspiratie voor kleinschalige natuurontwikkeling.
ISBN 9050113060, febr 2010
Een praktische gids voor kleinschalige natuurontwikkeling in de stad & dorp en op landschapsschaal. Geeft tips voor het creëren van geschikte milieus, ecologisch groenbeheer, begroeiingstypen en plantensoorten.
Onmisbaar voor ontwerp, aanleg en onderhoud van natuurlijke begroeiingen zoals bloemrijke graslanden of een natuurtuin. Volop informatie én inspiratie voor studenten, vakmensen, particulieren en vrijwilligers.
Natuur ontwikkelt zich spontaan. Vaak zijn echter ingrepen nodig om de natuur te verkijgen die we willen of die waardevol is voor wilde planten en dieren. Natuur draagt bij aan een betere leefomgeving, reduceert stress en heeft een sterk educatieve en economische waarde. ‘Naar meer natuur’ is een toegankelijke praktijkgids en een rijke inspiratiebron voor natuurontwikkeling.
Hoe werken natuurlijke processen? Hoe kun je geschikte milieus creëren en waar moet je op letten bij het aanleggen en onderhouden van natuurlijke begroeiingen zoals een bloemrijk grasland, een stinzenbos, muurbegroeiingen of een onkruidakker? Ook natuurlijke begrazing, (educatieve) natuurtuinen, groen op bedrijfsterreinen of in landelijk gebied komen aan bod.
Het boek is zorgvuldig geïllustreerd en bevat handige lijsten met begroeiingstypen, grond- en bijbehorende plantensoorten. Een prettige praktijkgids voor studenten, ecologen, beheerders en voor iedereen met interesse voor ‘wilde tuinen’.
De boom in / Eliza Romeijn-Peeters en Hilde De Weirdt
Davidsfonds 978 90 5908 386 8
Een groen doeboek voor ravotters, speurneuzen en knutselaars.
Het oergevoel / Agnes Meijs
Het oergevoel / Agnes MeijsISBN: 978 90 77408 77 3
Het Oergevoel: over vuur maken, sporen zoeken, sluipen en nog veel meer.”
meer info: http://natuurlijkheden.nl/
Rupsen horen poepen – Praktijkgids natuurbeleving / Jeanette Boogmans
Rupsen horen poepen – Praktijkgids natuurbeleving / Jeanette BoogmansISBN 978 90 5011 325 0
Rupsen horen poepen is een praktisch boek vol leuke doe-dingen en verbazingwekkende feitjes voor mensen die zich bezighouden met natuureducatie voor kinderen.
Klik hier om het document te openen »
2009
Natur Erlebnis Schulhof / Dr. Reinhard Witt
Een compacte A-4 brochure van 56 blz. met veel ideeen voor de inrichting van natuurrijke, avontuurlijke schoolterreinen van de bekende duitse schoolnatuurtuinpionier, Reinhard Witt.
Indeling: basisinformatie, spel en beweging, rust en communicatie, kunst en creativiteit en natuurbelevenis (met veel beplantingstips en soortenlijsten), netwerkinformatie.
Domino Verlag Guenter Brinek, Muenchen, 2008, €7,90
Te bestellen bij: www.shop.naturgartenplaner.de (alleen zinnig bij bestellingen boven 25,- euro), anders via ons secretariaat.
Natuurlijk spelen
inspiratieboekje gemeente Amersfoort
De gemeente Amersfoort is de afgelopen jaren enthousiast geworden voor het natuurlijke spelen. Dit boekje bevat een overzicht van gerealiseerde plekken en initiatieven in Amersfoort, met zo veel mogelijk inzicht in de manier waarop deze tot stand zijn gekomen en handvatten voor andere enthousiastelingen.
Klik hier om het document te openen »
De Brede School en groene speelruimte: Een korte handreiking / Frank Studulski en Kees Both
Een beknopte brochure (16 pagina’s) over de bedoelingen, ontwerp en aanleg en het gebruik van natuurrijke buitenruimtes bij Brede Scholen. Het vormt een sleutel op verdere informatie en verwijst daarom naar uitvoeriger publicaties en naar websites.
Klik hier om het document te openen »
Jeugd bij bosjes Inspiratie voor groene speelruimte
Ambrassade
Kinderen en jongeren spelen. Ze spelen alleen, met broers en zussen, met vrienden uit de buurt of in de jeugdbeweging. Ze spelen binnen, maar ook buiten en dan liefst in het groen. Maar groene speelruimte wordt schaarser en steeds ‘veiliger’.
Dit boek geeft inspiratie aan iedereen die werk wil maken van meer en betere groene speelruimte. Avontuurlijk groen. Natuurrijk en verrassend. Dit is een inspiratieboek met ideeën voor de aanleg en de inrichting van speelgroen. Maar je leest ook hoe je de realisatie van groene speelruimte planmatig kan aanpakken in je gemeente. Verder zijn er concrete ervaringen uit enkele realisaties en plan(t)processen van de voorbije jaren. Daarbovenop krijg je een waslijst van concrete argumenten voorgeschoteld die ook je gemeentebestuur of bosbeheerder kunnen overtuigen om mee te werken.
te bestellen via
http://www.steunpuntjeugd.be/publicatie/detail/531
Goe gespeeld
Steunpunt Jeugd (nu Ambrassade) in kader van een VIRUS-project
Te downloaden via http://www.goegespeeld.be/de-brochure
Jouets des Plantes Histoires et secrets de fabrications
Jouets des Plantes Histoires et secrets de fabrications2009 isbn 9782915810448
Mooi uitgegeven boek met zeer veel illustraties over speeldingetjes die gemaakt zijn van planten: poppetjes, bootjes, muziekinstrumenten, …
Buitenbenen Handboek voor natuurvriendelijk spelen
Buitenbenen Handboek voor natuurvriendelijk spelenhttp://www.inverde.be/Buitenbenenboek
Speelnatuur in de stad, hoe maak je dat? / Sigrun Lobst en Josine van den Boogaard (e.a.)
Speelnatuur in de stad, hoe maak je dat? / Sigrun Lobst en Josine van den Boogaard (e.a.)Hoe ziet goede, beheersbare en uitdagende speelnatuur er uit? Hoe initieer je, ontwerp je, maak je, beheer je deze in de woonomgeving? De schrijvers bundelden hun antwoorden op deze vragen in het boek. Het nodigt uit om zelf het avontuur van het realiseren van speelnatuur in de stad aan te gaan!
Na het definiëren van speelnatuur worden een aantal bestaande plekken systematisch geanalyseerd. Dit levert handvatten op voor ontwerp. Kernbegrippen zijn vrij spel, veranderbaarheid (spelen mét de natuur, in plaats van in de natuur) en een complexe ‘landschaps’structuur. Dat is de basis om meer speelnatuur te maken. Ook verschillende vormen van lokaal beleid worden naast elkaar gelegd. De actuele kennis over spelen in het groen staat erin, en de aanwijzingen die dit oplevert voor de inrichting. In de praktijk gaat het niet alleen om de fysieke plek: de sociale inbedding is minstens zo belangrijk voor goed functioneren.
Schrijvers zijn:
Sigrun Lobst, Margit Schuster en Suzanne Borgharts (De Speeldernis Rotterdam);
Josine van den Bogaard en Jennie Odink (GGD Rotterdam-Rijnmond);
Lenneke Vaandrager, Mariette Custers en Dorit Haubenhofer (Wageningen Universiteit)
Uitgeverij Jan van Arkel, 2009, ISBN 978 90 6224 498 0
Gebonden, 228 pagina’s.
Prijs: € 20,-, of kijk op www.hetlaatstekindinhetbos.nl om te downloaden.
Vergroening op school (secundair onderwijs) / Rebecca Lefevere
Vergroening op school (secundair onderwijs) / Rebecca LefevereMOS(LNE) Depotnr D 2009/3241/059
MOS themabundel voor vergroening op secundaire scholen.
Te downloaden via: http://www.lne.be/doelgroepen/onderwijs/mos/onderwijsniveau/secundair/thema/vergroening/achtergrondinfo
2008
Het grote vriendelijke en ondeugende boek voor tuinpiraten
CERA ISBN 97890989310040
Een bonte verzameling speelideeën voor lagere schoolkinderen. Soms vrij beknopt uitgewerkt.
Artistes de jardin. Pratiquer le land art au potager.
Artistes de jardin. Pratiquer le land art au potager.ISBN 978-2-9 15810-34-6, auteur: Marc Pouyet, Uitgeverij: Plume de carotte
Van dezelfde auteur als ‘Artistes de nature’ en even prachtig in zijn eenvoud. Landart in de moestuin…
De Groene Hemel / Bert Ydema
De Groene Hemel / Bert YdemaDe ‘groene onderwijzer’ Bert Ydema heeft bijna veertig jaar lang zijn ziel en zaligheid gelegd in het bijbrengen van liefde voor de natuur aan duizenden Amsterdamse schoolkinderen. In het boek vertelt hij hoe we kinderen weer kunnen betrekken bij de natuur. In de schooltuin, maar ook thuis in de achtertuin, of desnoods op de vensterbank.
Vademecum integrale toegankelijkheid van parken
Vademecum integrale toegankelijkheid van parkenanb, 2006 D/2006/3241/2020 Red. E. Troch
http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/vademecum-integrale-toegankelijkheid-van-parken
Gratis te downloaden
Rapport onderzoek buitenspelen
Dit onderzoek moest nagaan hoe erg het nu gesteld is met het buitenspelen en ging op zoek naar mogelijke verklaringen voor het veranderde buitenspeelgedrag. Hoewel vele actoren aanvoelden dat buitenspelen veel minder vanzelfsprekend was geworden, was er tot op heden geen of weinig cijfermateriaal om deze tendens te duiden.
Kind en Samenleving vzw voerde in samenwerking met KULeuven de onderzoeksopdracht uit. Op basis van observaties, een survey en een literatuuroverzicht gaven zij een beeld van het buitenspelen anno 2008. De onderzoeksresultaten bevestigden en versterkten de hiervoor geformuleerde verwachtingen: de speelindex gemaakt op basis van observaties toonde aan dat het aantal buitenspelende kinderen zowat gehalveerd was in de afgelopen 25 jaar. Verklaringen die in het onderzoek aan bod kwamen, waren zowel de inrichting van de (speel)ruimte als redenen uit de persoonlijke en sociale leefwereld van kinderen.
http://www.sociaalcultureel.be/jeugd/onderzoek/buitenspelen_rapport.pdf
2007
JEUGD vndt.NATUUR-NATUUR vndt.JEUGD
ARGUS depotnr 2007/7434/28
Brochure in het kader van Go4Nature met praktische gids voor jeugdbewegingen vor initiatieven die jeugdgroepen koppelen aan groene speelruimte om er mee zorg voor te dragen.
Met zes praktijkverhalen.
Vrij Spel voor het Speelbos
Stichting Recreatie, Kennis en Innovatiecentrum maakte deze kleurrijke, zeer informatieve brochure in samenwerking met Staatsbosbeheer in opdracht van het ministerie van LNV (2007).De brochure richt zich specifiek op speelbossen en bespreekt o.a. de inrichting, het onderhoud en financiën.
Klik hier om het document te openen »
Het laatste kind in het bos – hoe we onze kinderen weer in contact brengen met de natuur / Richard Louv
In korte tijd is ‘Het laatste kind in het bos’ in de Verenigde Staten tot een bestseller geworden. Louv is de eerste die recent onderzoek in kaart heeft gebracht waaruit blijkt dat direct contact met de natuur van wezenlijk belang is voor de fysieke en emotionele gezondheid van kinderen.
Louv slaat niet alleen alarm, maar vertelt ook hoe we kunnen proberen de verbroken relatie te herstellen. De Nederlandse vertaling is voorzien van noten die daar waar mogelijk verwijzen naar de situatie in Nederland.
‘Ik speel liever binnen, want daar zitten de stopcontacten’, zegt een jongen uit groep zes. Als u met een jongere praat kan hij u waarschijnlijk het één en ander vertellen over de regenwouden in het Amazonegebied, maar niet over de laatste keer dat hij alleen op ontdekking het bos inging of dat hij op zijn rug in het veld lag te luisteren naar de wind.
Tien jaar lang trok wetenschapsjournalist Louv kriskras door Amerika en sprak hij met pedagogen, milieuactivisten, ouders, kinderen, studenten, onderwijzers, wetenschappers en religieuze leiders. Zijn onderzoek bracht hem tot de conclusie dat de babyboomers waarschijnlijk de laatste generatie vormen waarvan de leden in hun jeugd vrijelijk in het bos konden zwerven, het riviertje achter hun huis konden onderzoeken of op open stukjes land hutten konden bouwen. Nooit eerder in de geschiedenis brachten zoveel kinderen zo’n groot deel van hun tijd binnenshuis door, vaak zittend achter een tv- of computerscherm. Richard Louv brengt het gebrek aan contact met de natuur van de online-generatie in verband met verontrustende trends als de groei van overgewicht, concentratiestoornissen of depressies bij kinderen.
Uitgever Jan van Arkel, ISBN 978 90 6224 468 3
2007
paperback, 384 pagina’s
Prijs €19,95
Ga buiten spelen / Fiona Danks& Jo schofield
Ga buiten spelen / Fiona Danks& Jo schofieldISBN 9789023012030
Vrij spel voor natuur en kinderen / Marianne van Lier en Willy Leufgen
Vrij spel voor natuur en kinderen / Marianne van Lier en Willy LeufgenHoe zien succesvolle, uitdagende speelplekken er uit? Uit wat voor leerplekken met zinneprikkelende natuur zijn kinderen niet weg te slaan? Bestaan zulke plekken nog? Ja, ze zijn er, op onverwachte plaatsen, ook in de stad. Dit boek is een ontdekkingsreis naar allerlei fantastische voorbeelden in binnen- en buitenland, een kleurrijk palet van ideeën voor een geslaagde praktijk.
In dit boek maken auteurs Marianne van Lier en Willy Leufgen u deelgenoot van hun langdurige zoektocht naar inspirerende projecten in binnen- en buitenland.
Daarnaast willen zij u door middel van dit rijk geïllustreerde boek kennis laten maken met de talrijke mogelijkheden om alle denkbare educatieve buitenruimten op een heel andere manier in te richten en te gebruiken dan we tot nu toe om ons heen waarnemen.
Iedereen met creativiteit en doorzettingsvermogen kan zelf zo’n spannend landschap realiseren! Het geeft bovendien pedagogische argumenten, een stappenplan, tips en heel veel adressen en websites.
18 oktober 2007 werd het boek tijdens een feestelijk en druk bezocht symposium in Kasteel Groeneveld in Baarn gepresenteerd.
Dit boek is te bestellen in ons Winkeltje
2006
Artistes de nature. Pratiquer le land art au fil des saisons
ISBN 978-2-915810-10-9, auteur: Marc Pouyet, Uitgeverij: Plume de carotte.
Prachtig boek over Land Art, met heel veel eenvoudige voorbeelden, geordend per seizoen. In het Frans, maar de foto’s spreken voor zich.
Vergroening van de Schoolomgeving Technische handleiding / VELT
Vergroening van de Schoolomgeving Technische handleiding / VELTDepotnummer D/2006/673201
Technische brochure in opdracht van de Vlaamse overheid (LNE)
Nu geïntegreerd in het werkboek
Te downloaden via
https://www.wwf.be/nl/school/basisschool/vergroening-van-de-schoolomgeving/
2005
Beter buiten spelen. Het speel-leerklimaat op de speelplaats / Greet Caminada ((red.))
Na een algemene inleiding van de redacteur – Buitenspelen niet vanzelfsprekend? volgen vier grote afdelingen: De leerkracht in beeld; De blik op de speelplaats; Vak- en vormingsgebieden; Themasuggesties het jaar rond. Het boek wordt afgesloten met ‘nuttige adressen en websites’ en een literatuurlijst. In de ‘Pedagogische Reeks’ van ‘Het Jonge Kind’ uitgegeven door Bekadidact, Baarn, 2005. ISBN 90-262-4140-2, 22,05 euro
Te verkrijgen via internet.
Natuur op school Basisonderwijs (MOS)
Natuur op school Basisonderwijs (MOS)Depotnr D/2005/3241/081
Themabundel voor vergroening in de basisschool (gratis verkrijgbaar voor MOS scholen via de MOS begeleiders)
Inhoudstafel:
2003
Gärten für Kinder / Alex Oberholzer en Lore Lässer
Een andere Duitstalige bestseller op het gebied van de planning, inrichting en het gebruik van natuurrijke, spannende natuurbelevingsruimten rondom scholen, kinderdagverblijven, op speelterreinen e.d.
Met voorbeelden uit de Zwitserse praktijk, met uitlopers naar de Duitstalige buren in Oostenrijk, Duitsland en Noord-Italië.
Ulmer Verlag Stuttgart, 2003, 143 blz., ISBN 3-8001-4138-8
2002
Vergroening van de schoolomgeving Werkboek Basisonderwijs / WWF
Hangt samen met de technische handleiding. Hier wordt ingegaan op het proces en het educatieve gebruik van de groene school.
https://www.wwf.be/nl/school/secundair-onderwijs/vergroening-van-de-schoolomgeving/
Vergroening van de schoolomgeving Werkboek secundair onderwijs / WWF
Hangt samen met de technische handleiding. Hier wordt ingegaan op het proces en het educatieve gebruik van de groene school.
https://www.wwf.be/nl/school/secundair-onderwijs/vergroening-van-de-schoolomgeving/
2001
NaturErlebnisRäume / Dr. Reinhard Witt en Manfred Pappler
Een uitstekend boek voor wie ooit zelf – van de droom tot het zinnige gebruik – het avontuur van een langdurig proces tot een spannende, leerzame, natuurrijke en esthetische schoolomgeving, natuurspeelterrein of buitenruimte van kinderdagverblijven wil aangaan. Rijk geïllustreerd, heel gedetailleerde informatie over alle stappen. Uiteraard in het Duits…
Kallmeyersche Verlagsbuchhandlung, Seelze-Velber, 2001, 279 blz., ISBN 3-7800-5268-7, 22,40 euro (enkele exemplaren nog te koop bij het Springzaadsecretariaat, verzendkosten: 3,50 euro.)
2000
Een educatief reservaat, een natuur(lijk) laboratorium
WWF Depotnr D/2000/6732/01
Brochure 44 blz.
Over de planning en aanleg van haag/houtwal, hooiland en poel het creëren van micromilieus, schuilplaatsen voor dieren en composteren i.f.v.educatieve doelen.
Earthwalks
EarthwalksISBN 0-917011-16-3
Sobere map met natuurbelevingsactiviteiten vanuit Earth Education (lente /zomer-herfst/winter)
Stichting The Institute for Earth Education, Nederlandse Afdeling
Te bestellen via ieenl@xs4all.nl
1999
Das Weidenbaubuch / Micky Remann en Marcel Kalberer
AT Verlag, Aarau (CH), 1999. 128 blz., ISBN3-85502-649-1, prijs: 26,90 euro
Een fraai opgemaakt, inspirerend boek uit de wereld van de meest creatieve wilgenbouwers. Alle mogelijke levende en niet-levende wilgenbouwsels, van ufo’s tot kathedralen, van groene klaslokalen tot wilgenspinnen, wilgencafe’s, -paleizen of -bruggen. Een wonderlijk, aanstekelijk boek.
1988
De natuur als Assepoester
ISBN 90-6966-038-5
Biografie over Michel Thiery (1877-1950)
Gentse leerkracht en stichter van de oudste educatieve Heemtuin in de lage landen. Deze tuin is ondertussen beschermd en te bezoeken.
(Tuin van Kina, Berouw 55 te Gent)
De werken van Thiery bevatten vele inzichten die vandaag nog relevant zijn voor leerkrachten en NME-ers.
De shop van het Gentse natuurmuseum De wereld van Kina (www.dewereldvankina.be) beschikt tot vandaag over een kleine voorraad (à 7,40 €, voor meer info klik hier).
‘Uwe eerste botanische les is niet de studie van de deelen der plant, omdat de meeste handboeken met dit punt aanvangen, maar de bloemen aan uw venster en de boomen in den schooltuin moeten van in de laagste klasse vriendinnen en vrienden zijn van uw leerlingen’. (uit ‘Encyclopedisch onderwijs’, M. Thiery 1914, vermeld in het boek ‘de natuur als assepoester’ pag 19)